===== Morfologische variatie bij de beroepsnaam 'koopman' =====

==== Vraagstelling ====

De variatie in de vorming van familienamen die teruggaan op het lexeem //koopman// wordt gedocumenteerd. De verspreiding van deze types wordt gekarteerd:
  - het nominatieftype zonder lidwoord en zonder uitgang: //Koo(p)man//
  - het type met de genitiefuitgang //-s//: //Koo(p)mans//
  - het type met voorgevoegd lidwoord: //De Koo(p)man//

Voor deze morfologische vraagstelling worden zowel de varianten waarin de //p// uit //kopen// behouden is (bijv. //Koopman//) als waarin deze is geassimileerd (bijv. //Koeman//), opgenomen. Niet geselecteerd zijn varianten waarin de vocaal van het suffix //-man// gereduceerd is, bijv. //Koomen//.


==== Gegevens ====

Type //Koo(p)man//:\\
Tokens: Koopman (8500)
Coopman (1418)
Koeman (1346)
Cooman (720)
Kooman (658)
Coeman (305)
Koman (239)
Copman (74)
Coman (42)
Kouman (11)
Kopman (5)

Type //Koo(p)mans//:\\
Tokens: Koopmans (5732)
Coomans (1914)
Coumans (1695)
Coopmans (1057)
Koemans (538)
Coemans (359)
Koumans (264)
Koomans (256)
Comans (167)
Copmans (73)
Komans (55)
Koopmansch (12)

Type //De Koo(p)man//:\\
Tokens: De Cooman (1310)
Decoopman (102)
Decooman (60)
de Cooman (5)


==== Kaart ====

{{::koopman0sdewiki.png?800|}}

==== Commentaar ====

Familienamen die het beroep van //koopman// belichamen, zijn zeer talrijk en bovendien evenwichtig over het hele taalgebied verspreid. Vergeleken met een //kramer//, een kleinhandelaar die zijn koopwaar op de lokale markt aanbood, was een koopman in de middeleeuwen een groothandelaar, die met zijn goederen de grote marktplaatsen bezocht. De betekenis 'groothandelaar' is later weer naar de achtergrond verschoven, ten gunste van de betekenis 'kleinhandelaar, winkelier' (MNW, lemma //coopman//).\\
De geografische verdeling van de drie morfologische types verschilt in bepaalde opzichten van de klassieke driedeling in een noordelijk nominatiefgebied, een zuidoostelijk genitiefgebied en een zuidwestelijk gebied met lidwoordvormen, die onder meer bij de tweesyllabige beroepsnamen op //-er// in de regel wordt aangetroffen.\\
Het type //Koo(p)man// omvat niet alleen de noordelijke helft van het taalgebied, maar is ook het gebruikelijke type in Zeeland en West-Vlaanderen. Het gebied met lidwoordvormen //De Koo(p)man// is kleiner dan bij heel wat andere namen: het omvat de provincie Oost-Vlaanderen, met uitlopers in Brabant. Het genitieftype //Koo(p)mans// omvat naar verwachting het zuidoostelijke gedeelte van het taalgebied. Er is echter een tweede, opvallende concentratie in Friesland. Dat de Randstad een menggebied van het nominatief- en het genitieftype vormt, is wellicht toe te schrijven aan migratie uit twee richtingen: uit Brabant en Limburg, maar tevens uit Friesland..

==== Andere variatie ====

Fonologische variatie: zie [[oo_ou_oe_koopman|oo / ou / oe in de beroepsnaam 'koopman']]\\
Fonologische variatie: zie [[assim-koopman|assimilatie in de beroepsnaam 'koopman']]\\
Spellingvariatie: zie [[orth c/k in koopman|c / k in de beroepsnaam 'koopman']]\\


Ann Marynissen

{{tag> koopman }}